W dniu 15 listopada 2023 roku weszła w życie Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła istotne zmiany m.in. w Kodeksie Cywilnym, Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz Kodeksie Postępowania cywilnego, w szczególności związane z prawem spadkowym. Dziś przybliżę zmiany w KC. Nowe przepisy obowiązują już od tygodnia, zatem niewątpliwie warto jest znać!

1. Niegodność dziedziczenia 

Ustawą zmieniającą został rozszerzony art. 928 k.c. mówiący o tym kto może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia. Ustawodawca nie dokonał zmiany dotychczas obowiązujących sytuacji, natomiast dodał dwa nowe przypadki. Zatem od 15 listopada 2023 roku spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, także w sytuacji gdy:

• uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
• uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

2. Udział spadkowy dziadków

Nowelizacja ustawy wprowadziła także zmiany w art. 934 k.c. mówiącym o udziale spadkowym dziadków. W niniejszym przepisie doszło do ograniczenia grupy spadkobierców. Dotychczas ww. artykuł wskazywał, że jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadał jego zstępnym, a podział tego udziału następował według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. Natomiast w obecnym stanie prawnym ww. udział spadkowy będzie przypadał tylko dzieciom w częściach równych, a w dalszej kolejności odpowiednio wnukom.

3. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku

Ustawą zmieniającą został sprecyzowany art. 1015 k.c., mówiący o terminie do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Celowo zostało tutaj użyte słowo „sprecyzowany”, a nie „zmieniony”, gdyż nowelizacja nie zmienia samego terminu na złożenie oświadczenia. Tak jak dotychczas będzie obowiązywał termin sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jednakże do 15 listopada występowały niejasności, a nawet spory w doktrynie i orzecznictwie dotyczące tego jak prawidłowo taki termin liczyć. Obecnie wątpliwości zostały rozwiane poprzez dodanie do ww. przepisu § 1¹, który precyzuje, że do zachowania terminu wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Dodatkowo uzupełniono ww. przepis o § 1², który precyzuje, że jeżeli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie. Dodatkowo celem przypomnienia wskazuję, że zmiana nie dotyczy także obowiązującego § 2 i tak jak dotychczas – brak oświadczenia spadkobiercy w terminie sześciu miesięcy jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.